Tez-tez verilən suallar
Ştrixkod - xüsusi skanerlərlə oxunması rahat olan, informasiyanın müəyyən olunmuş qaydada qara və ağ zolaqların (ştrixlər və araların) vasitəsilə kodlaşdırıldığı qrafik nişandır. Ştrixkodun təsviri xüsusi proqramların köməyilə kompüterdə qurulur. Oxunma zamanı skaner ştrixkodu (ştrixlərin və aralıqların kombinasiyasını) dekodlaşdırır və onu kompüterə ötürür. Başqa sözlə ştrixli kod müxtəlif obyektlərin markalanması və sonrakı oxunması üçün maşın dilidir. Ştrixkod məhsulların satışı, uçotu üçün istifadə edilir.
Ştrixli kodun simvolikasında informasiya ştrixlərlə və aralarla verilir. Bu informasiya ştrixlərin və araların eni ilə təyin olunur (dəqiq ifadə etsək, onların nisbəti ilə). Hündürlük heç bir informativ məna kəsb etmir və oxumanın asanlığı nöqteyi-nəzərindən lazımdır. Ştrixlərin hündürlüyü skanerin şüasının kodun bütün ştrixlərini kəsməsini təmin etməlidir. Ştrixlərin və araların eninə xətti ölçüləri "modul" adlanan xətti elementlərin sayına tam bölünməlidir.
İnformasiyanın kodlaşdırılması (rəqəm və hərflərin ştrixkoda çevrilməsi) ştrixli koda uyğun simvolikanın Spesifikasiyası ilə təyin olunan qaydalar üzrə icra olunur.
Bu prosesin müstəqil yerinə yetirilməsi kifayət qədər çətindir və adətən aşağıdakı üsulların biri ilə yerinə yetirilir:
1. proqram təminatının istifadəsi: informasiyanın kodlaşdırılmasını icra edən və ştrixli kodun hazır təsvirini verən xüsusi proqramlarla;
2. printerin daxili proqramlarından istifadə: müasir çap qurğularının çoxu, ştrixkodların daxili oxu, ştrixkodların daxili çap funksiyaları ilə təchiz olunur.
GTIN - Əmtəənin Qlobal İdentifikasiya nömrəsi, kphnə adıyla EAN (European Article Number) bir məhsulu beynəlxalq səviyyədə bənzərsiz edən və məhsullararası toqquşmaların qarşısını alan nömrədir. Pərakəndə satışı olan məhsulların 99%-də yer alan ştrixkodlar bu nömrələri daşıdığına görə ümumilikdə “ştrixkod nömrələri” olaraq bilinir. GTIN nömrələri minimum 8, maksimum 14 rəqəmli olaraq dizayn edilmişdir və dünyanın bir çox ölkəsində ümumilikdə 13 rəqəmli, ABŞ və Kanadada isə 12 rəqəmli olaraq istifadə edilir. Kiçik qablaşmalı məhsullarda 8 rəqəmli ştrixkod nömrələrindən istifadə edilməkdədir. Qrup qablaşma ştrixkodlarını müəyyənləşdirmək üçün isə 14 rəqəmli versiyalar mövcuddur.
GLN – Qlobal Yerləşmə Nömrəsi müəssisənizin məkanını müəyyənləşdirmək üçün istifadə edilir. Eyni zamanda, bir müəssisə və ya fərdi sahibkarın fərqli şöbələri, anbarları,anbardakı fərqli ofisləri, hətta fərqli istehsal xətlərini, müəyyən rəfləri müəyyənləşdirmək üçün də istifadə edilə bilir. GS1 Azerbaijanda qeydiyyatdan keçdiyiniz zaman sizə istifadəçi nömrəsi ilə yanaşı bir GLN nömrə də ayrılır və hüquqi ünvanınızla eyniləşdirilir. Bundan əlavə GLN nömrəsi əldə etmək istəsəniz, şəxsi kabinetinizdən GLN-in aid olacağı ünvanı qeyd etməklə müraciət ünvanlandıra bilirsiniz.
GCP – İstifadəçinin Qlobal Prefiksi Sizə individual olaraq ayrılan unikal koddur. Məhsulların etiketlərində istifadə ediləcək GTIN (məhsul ştrixkod nömrəsi) bu unikal koddan törəyir.
GS1 sisteminə görə məhsulun brend sahibi (harada və ya kim tərəfindən istehsal olunduğundan asılı olmayaraq) məhsula ştrixkod nömrəsi verilməsindən məsuldur. İstehsalçı və sifarişçi arasında qarşılıqlı razılaşma ilə aşağıdakı qeyd edilən hallar ola bilər :
• Etiketin üzərində istehsalçının VÖEN-i göstərilməklə istehsalçıya aid GTIN;
• Etiketin üzərində sifarişçinin VÖEN-i göstərilməklə sifarişçiyə aid GTIN;
Xeyr, bu düz deyil. Belə fikir mövcuddur ki, ştrixli kodda məhsul haqqında məlumat var: məsələn, istehsalçı, qiyməti, modeli, rəngi, tarixi və s. Bu yanlışdır! Ştrixli kod - xüsusi elektron kataloqlarından bu məhsul haqqında məlumatın əldə edilməsi üçün unikal vasitədir. Yalnız ştrixli kodun nömrəsinə görə Siz heç nə öyrənə bilməzsiniz.
Bunu avtomobilin nömrə nişanı ilə müqayisə etmək olar. Dövlət Yol Polisinin kompüter bazasından avtomobilin nömrə nişanına görə sahibinin adını öyrənmək olar. Avtomobilin nömrə nişanının özündə isə bu informasiya yoxdur.
Ticarətin dünya praktikasında məhsulların markalanması üçün, EAN simvolikasının ştrixkodlarından istifadə edilməsi qəbul olunmuşdur. İstehsalçı qəbul olunmuş qaydaya uyğun olaraq öz məhsuluna ştrixkod vurur. İstehsalçının kodu milli təşkilatlar - GS1 beynəlxalq təşkilatının kodu milli təşkilatlar - GS1 beynəlxalq təşkilatının üzvləri tərəfindən verilir. Qeydiyyatın bu qaydası eyni kodlu iki müxtəlif malın olması imkanını istisna edir. Əgər istehsalçı EAN-13 yaxud EAN-8 unikal ştrixli kodlarını öz məhsuluna vurmaq istəyirsə, onda o, GS1 beynəlxalq qurumunun üzvü olan milli təşkilata müraciət edir. Azərbaycanda GS1 beynəlxalq qurumunun üzvü "Qlobal Standart 1 Beynəlxalq Sisteminin Təbliği" İctimai Birliyidir.
Bəli, GTIN-lər dünyanın 116 ölkəsində geniş istifadə olunur. Gündəlik 6 milyarddan çox GTIN skan edilir. GS1 Azerbaijan İctimai Birliyi üzvlərə onların məhsullarını bütün dünyada unikal edən beynəlxalq nömrə verir.
Heç kim. GS1 beynəlxalq Assosiasiyasının tələblərinə əsasən, identifikatorların unikallığının qorunması səbəbindən hər bir ölkədə yalnız bir nümayəndəlik fəaliyyət göstərməlidir.
Xeyr. Üzvlük haqları məhsul sayından asılı deyil. Məbləğ hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara görə fərqlənir.
Qeydiyyatdan keçdikdən sonra şəxsi kabinetinizin login və şifrəsi mail ünvanınıza göndərilir. Məhsullarınıza ştrixkod sifariş etmək üçün limit şəxsi kabinetinizdə avtomatik yaradılır. Lakin GTIN- Əmtəənin Qlobal İdentifikasiya Nömrəsini əldə etmək üçün mütləq məhsullarınızı qeydiyyatdan keçirtməlisiniz.
Ştrixli kod əmtəə vahidinə ticarət təşkilatının özü tərəfindən vurulduqda bu kod «məhdud sirkulyasiyalı» kod adlanır. Bu daxili nömrələnmə üçün 20-29 intervalında prefikslər ayrılmışdır. Belə hallarda bu ştrixkod nömrələri ticarət obyektlərindən kənar istifadədə öz unikallığını, yəni təkrarolunmamazlığını itirə bilər.
Dövri nəşrlərin və kitabların ştrixkodlaşdırılması GS1 qaydalarına uyğun olaraq iki üsulla həyata keçirilir.
Birinci üsul, Dövri nəşrlərin və kitabların ştrixli kodlaşdırılması başqa məhsullarda olduğu kimi EAN əmtəə nömrələri ilə həyata keçirilir. EAN-13 nömrələrinin tətbiqi yalnız kitab, qəzet və jurnal buraxan müəssisələr üçün yox, həm də başqa məhsullar:misal üçün, bloknotlar, təqvimlər, albomlar, dəftərlər və s. buraxan müəssisələr üçün də daha əlverişli sayılır.
İkinci üsul, Seriyalı və dövrü nəşrlərin, kitab və musiqili nəşrlərin kodlaşdırılması üçün 977, 978, 979 uyğun prefiksli İSSN (İnternational Standard Serial Number), İSBN (İnternational Standard Book Number), İSMN (İnternational Standard Music Number) beynəlxalq sistemlərini tətbiq etmək olar.
Ştrixli kodları oxuyan qurğular və ya skanerlər - bu ştrixkodların oxunması və dekodlaşdırılması üçün olan elektron-optik qurğulardır. Skanerlər ştrixkoddan əks olunan işıq selinin qəbulu və onların elektrik siqnallarına çevrilməsi prinsipi əsasında işləyir. İstehsal, ticarət və anbar proseslərinin avtomatlaşdırılması üçün olan müxtəlif qurğular arasında ştrixkod skanerləri ən sadə qurğulardır. O, dəqiq müəyyənləşdirilmiş vəzifələri yerinə yetirir. Ştrixlikod skanerləri intellektual qurğulara aid olmayaraq, ştrixli kodların oxunması və kompüterə ötürülməsi (və ya qısa müddətli saxlanılmasını) funksiyalarını yerinə yetirirlər.
Ştrixli kodlaşdırmanın skaneri ştrixli kodda kodlaşdırılmış informasiyanın oxunması, dekodlaşdırılması və kompüterə ötürülməsi üçündür. İnformasiya ştrixkodda olan rəqəm və ya hərflərin ardıcıllığı şəklində ötürülür. Skaner avtomatlaşdırılmış ştrixkodda nə şifrələndiyini "görməyə" imkan verir. Ştrixli kod skaneri istənilən avtomatlaşdırılmış sistemin mərkəzi elementlərindən biridir. Skaner ştrixli kod olan etiketdəki kodlaşdırılmış informasiyanı, məsələn, malın adı və qiymətini, hamı üçün aydın olan yazıya çevirir.
Biz alışmışıq ki, anbara və ya pərakəndə ticarətə məhsul istehsalçı haqqında informasiyanı əks etdirən ştrixkod ilə daxil olsun. Lakin həmişə belə olmur. Kifayət qədər çox hallarda etiketdə ştrixkod olmur və ya olan markalanma kifayət etmir.Bu halda daxili ştrixkodların yaradılması və çap edilməsi zərurəti yaranır. Etiket printerləri bu məqsədlər üçün istifadə olunur. Printerlərin başqa tətbiq variantları da vardır, misal üçün, zədələnmiş və ya dəqiq çap olunmayan ştrixkodları ayrıca etiketlərdə bərpa etmək zərurəti yarandıqda. Printerlər həmçinin çəkili malların etiketləşdirilməsi komplekslərinin tərkibində də istifadə edilir.
Əgər mümkündürsə, çap olunan etiketləri,əvvəlcədən istifadə olunacaq skanerin "oxumaq" testindən keçirilməsi daha səmərəli olardı. Xüsusilə bu o deməkdir ki, əgər anbarda real olaraq CCD skanerdən istifadə olunursa, lazerli skanerlə test olunması yaramır.
Əgər bunu həyata keçirmək çətindirsə (müxtəlif skanerlər istifadə olunursa) onda, verifikator almaq tövsiyyə olunur. Ştrixkod verifikatoru, çapın keyfiyyətini müəyyən etmək üçün oxunma seriyasını yerinə yetirir və sonra ştrixkodun oxunma keyfiyyətinə təsir edən vacib parametrləri detallaşdıran hesabat tərtib edir. Bəzi printerlər daxili verifikatorlara malikdir. Böyük çap işləri və ya ştrixkodun keyfiyyətinin optimallığı vacib olan işlərdə bu cür qurğuların tətbiqi xüsusilə tövsiyyə olunur. Bu halda hər bir etiket, çapdan sonra skanerlənir. Printer, çap zamanı onun keyfiyyətini test edir və optimal kontrastlığın alınmasını avtomatik olaraq tənzimləyir. Verilmiş parametrlərə uyğun gəlməyən istənilən etiket, təkrar çap olunur. Ştrixli kodların verifikasiyası, ştrixli kodla olan keyfiyyətli etiketlərin hazırlanmasının zəruri mərhələsidir. Keyfiyyətsiz ştrixkodların istifadəsi maddi zərər gətirə bilər, çünki bu uçot sistemin işində səhvlər yarada bilər.
Məlumat yığımı terminalı (MYT) - uçotun avtomatlaşdırılmasının bir sıra məsələlərini həll etmək üçün zəruri olan, ştrixkod skaneri ilə təchiz olunmuş kompüterdir. O, kompakt, yüngül və tamamilə avtonom cihazdır.
Ştrixlikodların aşağısında yerləşən rəqəmlər, "vizual oxunma üçün təqdim edilən rəqəmlər" adlanır. Bu rəqəmlər, ştrixlikodun özünün zədələnməsi və ya çap keyfiyyətinin aşağı olması nəticəsində, skanerlə oxuna bilmədikdə lazım olur. Vizual oxunmanın rəqəmsal mənasının əks olunması üçün, kifayət qədər çap dəqiqliyi olan, OCR-B şriftindən istifadə etmək tövsiyyə olunur.